Specijalni rezervat prirode Jerma čini jedinstven kompleks dolina i krečnjačkih klisura sa impozantnim liticama, koje su izuzetne florističke i fitocenološke raznovrsnosti sa ekosistemima sa prisustvom velikog broja endemičnih, endemo-reliktnih, retkih i ugroženih biljnih i životinjskih vrsta. Izuzetnoj predeonoj raznovrsnosti i lepoti posebnu atraktivnost daju izraziti geomorfološki oblici, brojni speleološki objekti, ali i interesantni i značajni hidrografski fenomeni i procesi.
Na zaštićenom području je evidentirano 901 biljna vrsta, što čini 27,5% flore Srbije ili 12,5% flore Balkanskog poluostrva. Florno bogatstvo čini 77 endemičnih i subendemičnih vrsta. Područje ima i refugijalni karakter što potvrđuje prisustvo velikog broja drvenastih i reliktnih biljnih vrsta. Najznačajnije endemo-reliktne vrste su pančićev maklen Acer intermedium, divlji jorgovan Syringa vulgaris, srpski zvončić Edraianthus serbicus i dr. Na zaštićenom području je rasprostranjeno 103 vrste biljaka koje pripadaju nekoj kategoriji ugroženosti. Najugroženiji taksoni su venerina vlas Adianthum capillus-veneris i Astragalus monspessulanus ssp. illyricus. Pored jedinstvenih i veoma retkih vrsta koje su od neprocenjivog značaja za očuvanje biološke raznovrsnosti i prirodnih ekosistema, na ovom području se nalazi i obilje lekovitih, jestivih, začinskih i medonosnih biljaka.
Od životinjskih vrsta na zaštićenom području je evidentirano 106 vrsta ptica, 25 vrsta sisara, 11 vrsta vodozemaca i gmizavaca, 18 vrsta riba, 181 vrsta leptira, 27 vrsta pipa, 2 vrste pseudoskorpija i drugi beskičmenjaci. Posebno je značajno prisustvo većeg broja retkih ili ugroženih zaštićenih vrsta ptica i sisara. U prirodnom dobru živi ili se povremeno sreće 44 vrste ptica od međunarodnog i 52 vrste od nacionalnog značaja zaštite. Najznačajnije ptice gnezdarice s aspekta zaštite su prdavac Crex Crex (svetski ugrožena vrsta), suri orao Aquila chrysaetos, riđi mišar Buteo rufinus, jarebica kamenjarka Alectoris graeca, buljina Bubo bubo i dr. Među zaštićenim sisarima, najznačajnije je prisusutvo ugroženih vrsta slepih miševa (Rhinolophus ferrumequinum. R. hipoposideros, Myotis myotis), vidre Lutra lutra i risa Lynx lynx. Na zaštićenom području sreću se i dve endemične pseudoskorpije (Roncus sotirovi i Roncus strachor) i dva endemična pećinska beskičmenjaka (Serboilus lucifugus i Hiloniscus sp.) čija je zaštita od međunarodnog značaja.
Objekti geonasleđa iz Inventara objekata geonasleđa Srbije:
Prirodno dobro se nalazi u Jugoistočnoj Srbiji i obuhvata masive Grebena i Vlaške planine kao i veći deo sliva reke Jerme (pritoka Nišave).
Reka Jerma - dužine 72,1 km, izvire sa istočne strane Vlasinskog jezera. Kod sela Strezimirovca ulazi na teritoriju Bugarske, protiče kroz Znepoljsku kotlinu i grad Trn, primajući nekoliko većih pritoka. Uzvodno od sela Petačinci ponovo ulazi na teritoriju Srbije i posle 28 km toka, kod sela Gradišta spaja se sa Ginskom rekom, čineći zajedno reku Nišavu. Površina sliva Jerme, koji obuhvata delove opština Dimitrovgrad (Caribrod), Pirot i Babušnica, iznosi oko 360 km2.
Područje veoma dobro pristupačno mrežom lokalnih asfaltnih i makadamskih puteva koji povezuju sva sela preko sela Vlasi i Zvonca (do kojih se lako dolazi asfaltnim putevima od međunarodnog puta Niš–Dimitrovgrad (E–5). Nadmorske visine istražnog područja variraju u rasponu od 460 do 1.443 m.
- od Beograda, preko Niša, Pirota i Sukova, do sela Vlasi - 320 km
- od Beograda, preko Niša, Bele Palanke i Babušnice do Zvonca - 325 km
- od Beograda, preko Niša, Pirota i Babušnice do Zvonca - 353 km
- od Sofije preko Dimitrovgrada, Sukova, do sela Zvonce - 92 km
Putni pravac od Sofije preko Trna, sela Petačinci , do sela Vlasi u dužini od oko 90 km. planiran je za carinski prelaz i verovatno će u bližoj budućnosti biti uveden u funkciju. Ovaj putni pravac može u dobroj meri povećati broj turista na ovom području ali zbog povećanja saobraćajnog protoka, može dovesti i do negativnog uticaja na biodiverzitet ovog područja.
Kategorija I (prva)
Prirodno dobro od izuzetnog značaja
(Pravilnik o kategorizaciji zaštićenih prirodnih dobara "Službeni glasnik RS", br. 30/92).
Po IUCN kategoriji upravljanja zaštićenim prirodnim dobrom
IV (četvrta) kategorija
Područje upravljanja staništem vrsta u prirodi. Zaštićeno područje na kome se zaštita sprovodi interventim merama.
Područje Jerme predloženo je i verifikovano kao značajno područje ptica u Evropi (Important Bird Areas in Europe, BirdLife, Cambridge, 2000) sa površinom od 10.000 ha.
